Τετάρτη 9 Απριλίου 2014
ΣΥΛΛΗΨΗ ΑΦΕΣΜΩΝ ΜΕΛΙΣΣΩΝ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΛΟΙΦΗΣ ΜΕΛΙΣΣΟΧΟΡΤΟΥ
Η άνοιξη βρίσκεται προ των πυλών και οι αποικίες των μελισσοσμηνών δειλά – δειλά ετοιμάζονται για αδιάκοπη εργασία. Από την άλλη πλευρά αρχίζει ο πονοκέφαλος των μελισσοκόμων για τη νέα μελισσοκομική χρονιά που ξεκίνησε. Ένα από τα προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει ο ενασχολούμενος με την μελισσοκομία είναι οι αφεσμοί. Αφεσμός ή σμηνουργία είναι ο φυσικός πολλαπλασιασμός των μελισσών. Υπάρχουν βέβαια πολλοί τρόποι να αποκλειστεί η σμηνουργία, αλλά καλό είναι ο μελισσοκόμος να έχει τεταμένη την προσοχή του διότι στην μελισσοκομία συμβαίνει πολλές φορές το απρόβλεπτο.
Η πρόληψη στη μελισσοκομία είναι η καλύτερη μέθοδος αντιμετώπισης διαφόρων καταστάσεων και όχι μόνο. Στα πλαίσια λοιπόν της προληπτικής λογικής καλό θα είναι να αντιμετωπιστεί και το φαινόμενο του αφεσμού ή για τους περισσότερους της σμηνουργίας των μελισσών. Η σμηνουργία συνήθως γίνεται κατά τις πρωινές ηλιόλουστες μέρες μεταξύ 10 πμ και 12,30μ. από τα μέσα Μαρτίου έως τα μέσα Ιουνίου. Πολλές φορές ο μελισσοκόμος απουσιάζει και έτσι χάνει το μελίσσι του αφεσμού, το οποίο πέφτει σε άλλα χέρια ή βρίσκει καταφύγιο στη φύση.
Σε αυτό το άρθρο θα δείτε πως μπορείτε να παρασκευάσετε εύκολα και γρήγορα μια αλοιφή η οποία θα σας βοηθήσει να μη χάσετε ούτε έναν αφεσμό.
ΑΛΟΙΦΗ ΣΥΛΛΗΨΗΣ ΑΦΕΣΜΩΝ ΜΕ ΑΙΘΕΡΙΟ ΕΛΑΙΟ ΜΕΛΙΣΣΟΧΟΡΤΟΥ
ΤΑ ΥΛΙΚΑ ΓΙΑ 500 ΓΡΑΜΜΑΡΙΑ ΑΛΟΙΦΗΣ
1- 500 γραμμάρια ελαιόλαδο ή αμυγδαλέλαιο.
2- 100 γραμμάρια κερί μέλισσας.
3- 20 με 30ml αιθέριο έλαιο μελισσόχορτου.
Αιθέριο έλαιο μελισόχορτου
1- 2 μικρές κατσαρόλες εκ των οποίων η διάμετρος της μίας θα είναι μεγαλύτερη από την άλλη για μπενμαρί
2- 1 πλαστική σπάτουλα για ανάδευση.
3- Θερμόμετρο κουζίνας.
ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΗΣ ΑΛΟΙΦΗΣ
ΒΗΜΑ 1ο
Στην κατσαρόλα με την μεγαλύτερη διάμετρο βάζουμε νερό μέχρι τη μέση. Αμέσως μετά τοποθετούμε την κατσαρόλα με την μικρότερη διάμετρο μέσα στη μεγάλη με το νερό, προσέχοντας μην ξεχειλίσει το νερό. Τοποθετούμε τα σκεύη σε μια εστία θέρμανσης. Αφού ζεσταθεί το νερό στο κάτω σκεύος ρίχνουμε το κερί και αναδεύουμε μέχρι να λιώσει. Καλό είναι η θερμοκρασία του μπεν μαρί να μην υπερβεί τους 75 °C.
ΒΗΜΑ 2ο
Αφού έχει λιώσει το κερί, ρίχνουμε την ποσότητα του λαδιού και αναδεύουμε καλά, ώστε να γίνει ένα ομοιογενές μίγμα. Ταυτόχρονα κατεβάζουμε από την εστία θέρμανσης τα σκεύη και συνεχίζουμε για λίγο ακόμη την ανάδευση.
ΒΗΜΑ 3ο
Συνεχίζουμε να αναδεύουμε το μίγμα ελαφρά και ταυτόχρονα μετράμε την θερμοκρασία του. Μόλις η θερμοκρασία του μίγματος πέσει στους 40 °C ρίχνουμε αργά – αργά την ποσότητα του αιθέριου ελαίου μελισσόχορτου και αναδεύουμε επί 5 λεπτά πιο γρήγορα το μίγμα.
ΒΗΜΑ 4ο
Πριν κρυώσει το μίγμα το τοποθετούμε σε βάζα και το αποθηκεύουμε σε σκιερό μέρος. Η αλοιφή είναι έτοιμη προς χρήση και διατηρείτε άριστα για τρία χρόνια, αρκεί να μην έχει επαφή με τον αέρα.
ΕΝΑΣ ΑΛΛΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΗΣ ΑΛΟΙΦΗΣ
Μπορείτε να σπείρετε σε δύο γλάστρες σπόρους μελισσόχορτου τον μήνα Μάρτιο. Εναλλακτικά μπορείτε να αγοράσετε από κατάστημα βοτάνων αποξηραμένα φυτά μελισσόχορτου.
ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗΣ ΑΛΟΙΦΗΣ
ΒΗΜΑ 1ο
Σε 500 γραμμάρια ελαιόλαδο βάζουμε 400 γραμμάρια νωπά ή αποξηραμένα φυτά μελισσόχορτου και τά τοποθετούμε σε μια εστία θέρμανσης. Στους 85°Cκατεβάζουμε από την θέρμανση το λάδι με το μελισσόχορτο. Περιμένουμε να πέσει η θερμοκρασία του μίγματος στους 65°C και το σουρώνουμε ώστε να μείνει καθαρό το λάδι.
ΒΗΜΑ 2ο
Σε μπενμαρί λιώνουμε 100 γραμμάρια κερί μέλισσας.
ΒΗΜΑ 3ο
Αφού λιώσει το κερί ρίχνουμε το λάδι που έχουμε σουρώσει και έχει θερμοκρασία 65°C στο κερί και αναδεύουμε να γίνει ένα ομοιογενές μίγμα ενώ συγχρόνως διακόπτουμε τη θέρμανση.
ΒΗΜΑ 4ο
Πριν κρυώσει το μίγμα το τοποθετούμε σε βάζα και το αποθηκεύουμε σε σκιερό μέρος. Η αλοιφή είναι έτοιμη προς χρήση και διατηρείτε άριστα για τρία χρόνια, αρκεί να μην έχει επαφή με τον αέρα.
ΤΡΟΠΟΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΑΛΟΙΦΗΣ
Παίρνουμε λίγη ποσότητα της αλοιφής από το βάζο και αλείφουμε σχετικά χαμηλά κλαδιά δέντρων. Επίσης έχουμε έτοιμες άδειες κυψέλες παγίδες που τις τοποθετούμε περιμετρικά του μελισσοκομείου, αφού έχουμε αλείψει εσωτερικά την κυψέλη και τα τελάρα με την αλοιφή μας. Θα παρατηρήσετε ότι η αλοιφή έλκει τους αφεσμούς σα μελισσομαγνήτης.
Παρασκευή 24 Ιανουαρίου 2014
ΣΙΤΑ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΒΑΡΡΟΑ
Αποτελεί ένα ουσιώδες προϊόν κατά της βαρροϊκής ακαρίασης,επιτρέποντας την απομάκρυνση βαρρόα σε ποσοστό πάνω απο 80%,προσφέρει ιδανικό αερισμό της κυψέλης και είναι κατάλληλο για τους πάτους της κυψέλης (κινητούς και μη).
Προϊόν υψηλών προδιαγραφών που κατασκευάζεται στο εργοστάσιό μας απο το 1976 με μηχανήματα γερμανικής τεχνολογίας ειδικής ενισχυμένης κατασκευής,με αντοχή στην σκληρή χρήση,χωρίς αλλοίωση του τετράγωνου καρέ.
ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Σύρμα ειδικής σκληρότητας TS = 600-900N/mm2
Άνοιγμα καρέ 2,50mm x 2,50mm
Διάμετρος σύρματος 0,67mm
Πλάτος σίτας 0,80m
Συνολικό άνοιγμα επιφάνειας 68%
Ενισχυμένη κατασκευή διπλής κρουστότητος
Θερμό γαλβάνισμα (ξυρισμένο)
Ελληνικής κατασκευής
Βάρος 1,79kgr/m2
καρέ νούμερο 8 χ0,70χ 0,80χ 25 μέτρα χ 4,6 ευρώ + 23% ΦΠΑ
210 5574767, 6977266978
ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΓΙΑ ΥΓΙΗ ΜΕΛΙΣΣΑ-ΚΥΨΕΛΗ
Η Σίτα μελισσοκομίας αποτελεί τη βέλτιστη κι αναντικατάστατη επιλογή για τους πάτους των κυψελών.Η χρήση διάτρητης λαμαρίνας (αντί σίτας) που παρατηρείται σε ορισμένες περιπτώσεις,αποτελεί ακατάλληλη επιλογή εμπεριέχοντας σοβαρούς κινδύνους καθότι:
έχει πεπλατυσμένη επιφάνεια εμποδίζοντας την αποβολή εκτός των μικρών βαρρόα,και σημαντικών άλλων στοιχείων,όπως τμήματα αποδερματώσεων κι απορριμμάτων της μέλισσας που αποτελούν τροφή του κηρόσκωρου
καθίσταται αδύνατη η έγκαιρη διάγνωση της προσβολής της κυψέλης απο κηρόσκωρο,που επιτρέπει η αποβολή λευκωπών νηματίων,τμημάτων κεραιών και χρυσαλλίδων,την απόπτωση των οποίων εκτός κυψέλης εμποδίζει η διάτρητη λαμαρίνα
η ακμή των οπών είναι αιχμηρή προκαλώντας σοβαρή πιθανότητα τραυματισμού στα πόδια και τις κεραίες των μελισσών
ΠΗΓΗ
Προϊόν υψηλών προδιαγραφών που κατασκευάζεται στο εργοστάσιό μας απο το 1976 με μηχανήματα γερμανικής τεχνολογίας ειδικής ενισχυμένης κατασκευής,με αντοχή στην σκληρή χρήση,χωρίς αλλοίωση του τετράγωνου καρέ.
ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Σύρμα ειδικής σκληρότητας TS = 600-900N/mm2
Άνοιγμα καρέ 2,50mm x 2,50mm
Διάμετρος σύρματος 0,67mm
Πλάτος σίτας 0,80m
Συνολικό άνοιγμα επιφάνειας 68%
Ενισχυμένη κατασκευή διπλής κρουστότητος
Θερμό γαλβάνισμα (ξυρισμένο)
Ελληνικής κατασκευής
Βάρος 1,79kgr/m2
καρέ νούμερο 8 χ0,70χ 0,80χ 25 μέτρα χ 4,6 ευρώ + 23% ΦΠΑ
210 5574767, 6977266978
ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΓΙΑ ΥΓΙΗ ΜΕΛΙΣΣΑ-ΚΥΨΕΛΗ
Η Σίτα μελισσοκομίας αποτελεί τη βέλτιστη κι αναντικατάστατη επιλογή για τους πάτους των κυψελών.Η χρήση διάτρητης λαμαρίνας (αντί σίτας) που παρατηρείται σε ορισμένες περιπτώσεις,αποτελεί ακατάλληλη επιλογή εμπεριέχοντας σοβαρούς κινδύνους καθότι:
έχει πεπλατυσμένη επιφάνεια εμποδίζοντας την αποβολή εκτός των μικρών βαρρόα,και σημαντικών άλλων στοιχείων,όπως τμήματα αποδερματώσεων κι απορριμμάτων της μέλισσας που αποτελούν τροφή του κηρόσκωρου
καθίσταται αδύνατη η έγκαιρη διάγνωση της προσβολής της κυψέλης απο κηρόσκωρο,που επιτρέπει η αποβολή λευκωπών νηματίων,τμημάτων κεραιών και χρυσαλλίδων,την απόπτωση των οποίων εκτός κυψέλης εμποδίζει η διάτρητη λαμαρίνα
η ακμή των οπών είναι αιχμηρή προκαλώντας σοβαρή πιθανότητα τραυματισμού στα πόδια και τις κεραίες των μελισσών
ΠΗΓΗ
ΒΑΡΡΟΑ και πώς να τις πιάσετε
Γιάννης Αναγνωστόπουλος
Στην μελισσοκομία αλλά και ιδιαίτερα στην βιολογική μελισσοκομία ένας τρόπος καταπολέμησης της Βαρρόα είναι με την απομάκρυνση του κηφηνογόνου. Οφείλω να ομολογήσω ότι υπάρχουν πολλές απόψεις αλλά η δοκιμασμένη δικία μου είναι η μέθοδος Darreraat (δύσκολο.............?????).
....................Μία πανεύκολη μέθοδος ιδιαίτερα αν σκεφθείτε ότι σκοτώνετε την βαρρόα ως και 95% στην κυψέλη ενώ ταυτόχρονα γλιτώνετε από σμηνουργίες! Μία μέθοδος χωρίς χημικά και οξέα!! (όχι τόσο καλό για την BAYER και SANDOS αλλά καλή για τις μέλισσες, το κερί, μέλι, πρόπολη, μελισσοκόμο και "ανθρώπινο είδος;;;"
Η Βαρρόα κάποια στιγμή θα αποκτήσει ανοσία στο Apistan και άλλες φαρμακευτικές μεθόδους, τότε τι κάνουμε; Και τι γίνετε με την συσσώρευση τους στο ΜΕΛΙ, ΚΕΡΙ, ΠΡΟΠΟΛΗ. (δεν το ξεφορτωνόμαστε ποτέ!!!!)
Οι μέθοδος που παγιδεύω την Βαρρόα, σε γενικές γραμμές, είναι πιο δύσκολη συγκρινόμενη με τις φαρμακευτικές- ακαρεοκτόνές θεραπείες. Το ότι όμως συνδυάζεται με πρόληψη της σμηνουργίας την άνοιξη, ισοσταθμίζει τα πράγματα. Η μόνη επιπλέον εργασία που απαιτητέ είναι ο χειρισμός του κηφηνογόνου όπου και αυτό θεωρώ ότι ισοσταθμίζετε στο ότι παράγω, βιολογικά - μελισσοκομικά προϊόντα χωρίς υπολείμματα από θεραπείες.
Εισαγωγή
Η Βαρρόα συνήθως εντοπίζετε πιο συχνά μέσα στον κηφηνογόνο. Το να πιάνουμε τα βαρρόα μέσα στον κηφηνογόνο δεν είναι κάτι καινούργιο. Για την ακρίβεια ήταν η πρώτη μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε στην μάχη εναντίων των Βαρρόα. Αλλά από την στιγμή που δεν ήταν εφικτό να πιαστούν όλα και μερικά να επιβιώνουν μέσα στον εργατογόνο αυτή η μέθοδος θεωρήθηκε αναποτελεμαστική και εφαρμόστηκαν άλλες μέθοδοι.
Διάφορες μελέτες έχουν δείξει ότι η Βαρρόα έχει 12 φορές μεγαλύτερες πιθανότητες να εισέλθει μέσα στον κηφηνογόνο από ότι στον εργατικό. Επιπλέον, εάν δημιουργηθούν ιδανικές καταστάσεις όπου η όλη η βαρρόα βρίσκεται πάνω στις μέλισσες (και καθόλου στον γόνο) είναι πιθανών να πιάσουμε ένα μεγάλο ποσοστό βαρρόα χρησιμοποιώντας κάνα δυο πλαίσια κηφηνογόνου. Πιάνοντας τα Βαρρόα σε μελίσσια χωρίς γόνο με κηφηνογόνο είναι πολύ αποτελεσματικό. Μια περίοδος όπου απουσιάζει εντελώς ο γόνος είναι πολύ σημαντική στην μέθοδο που σας παρουσιάζω εφόσον τα βαρρόα, είναι όλα πάνω στις μέλισσες, θα πιαστούν μέσα στον κηφηνογόνο.
Να θυμάστεΕίναι πιθανών, σε μελίσσια χωρίς γόνο, να πιάσετε έναν μεγάλο αριθμό βαρρόα (500 κελιά ανα κιλό μελισσών).
Τα Βαρρόα δεν μπαίνουν μέσα στον γόνο, για τις πρώτες 7 ημέρες από την στιγμή που γεννηθηκε ένα αυγό. Έτσι μπορούμε να μεταφέρουμε πλαίσια με γόνο αυτή την περίοδο χωρίς τον κίνδυνο να μεταφέρουμε Βαρρόα.
Για να είναι δυνατόν το μελίσσι να φροντίσει ένα πλαίσιο κηφηνογόνου θα πρέπει τουλάχιστον να είναι δεκάρι.
Μία πρώτη ματιά της Μεθόδου
Πιάνοντας τα Βαρρόα νωρίς την άνοιξη:
.jpg)
Πιάνοντας τα Βαρρόα κατά την σμηνουργία:
Για την μέθοδο αυτή θα πρέπει να εργαστούμε με δύο μελίσσια. Θα πρέπει να δημιουργηθούν συνθήκες πλήρης απουσίας γόνου για το ένα μελίσσι και στο άλλο τεχνική δημιουργία τεχνητού σμήνους για την καταστολή σμηνουργίας. Το αποτέλεσμα θα είναι τρία μελίσσια απαλλαγμένα από την Βαρρόα αλλά και την τάση για σμηνουργία.
Το μελίσσι χωρίς γόνο:
Παίρνουμε όλο τον γόνο από το μελίσσι 1 και τον βάζουμε στο μελίσσι 2........
.jpg)
Το αποτέλεσμα αυτης της διαδικασίας είναι ότι όλα τα βαρρόα βρίσκονται πλέον πάνω στις μέλισσες του μελισσιού 1 (εφόσον απομακρύνουμαι τον γόνο) και μπορούν να πιαστούν εύκολα με ένα πλαίσιο κηφηνογόνου με αυγά/λάρβες. Το πλαίσιο αυτό ετοιμάστηκε την προηγούμενη εβδομάδα πριν την διαδικασία αυτή, τοποθετώντας ένα έτοιμο χτισμένο πλαίσιο κηφηνών. Αυτό το πλαίσιο μένει μέσα στο μελίσσι για να πιάσει τα Βαρρόα. Δύο μέρες πριν σφραγιστούν τα κελιά η Βαρρόα θα εισέλθει μέσα στα κελιά. Πρίν έρθει λοιπόν η στιγμή να σφραγιστούν κελιά εργατογόνου στο μελίσσι1 η Βαρρόα θα έχει παγιδευτεί μέσα στα κελιά της κηφηνοκερύθρας και με 500 κελιά κηφηνοκηρύθρας ανα κιλό μελισσών είναι αρκετά για να μπορεί το πλαίσιο να απομακρυνθεί - ξεσφραγιστεί - διώχνοντας τις λάρβες κηφήνων και τα Βαρρόα για το μελίσσι αυτό.
Η τεχνητή σμηνουργία:
.jpg)
Από την στιγμή που το μελίσσι 2 παίρνει όλον τον γόνο από το μελίσσι 1, ένα πλαίσιο κηφηνοκυρήθρας τοποθετείται στο κέντρο της γονοφολιάς που βρίσκετε η βασίλισσα και τοποθετείται ένα διάφραγμα ανάμεσα στα πατώματα. Μετά από μία εβδομάδα θα είναι πολύ εύκολο να σχηματιστεί ένα τεχνητό σμήνος χωρίς καθόλου γόνο, χρησιμοποιώντας την βασίλισσα, τις μέλισσες από 6-7 πλαίσια και την κηφηνοκερύθρα. Όταν και αυτό το πλαίσιο σφραγιστεί μπορεί να απομακρυνθεί - ξεσφραγιστεί - καθαριστεί και ο πόλεμος με την Βαρρόα στο τεχνητό σμήνος τελείωσε.
Από την στιγμή λοιπόν που το μελίσσι 2 μένει ορφανό, μία νέα βασίλισσα θα γεννηθεί εφόσον υπάρχει γόνος σε όλα τα στάδια. Αυτή είναι και μία κατάλληλη στιγμή για την ανανέωση βασίλισσας. Κατά το διάστημα αυτό το μελίσσι 1 θα προμηθεύει με έτοιμο γεννημένο πλαίσιο κηφηνοκηρύθρας το μελίσσι αυτό (2). Δύο γεννημένα πλαίσια μεταφέρονται από το μελίσσι 1 στο 2 (με διάστημα μίας εβδομάδας ανάμεσα τους). Όταν και αυτά τα πλαίσια σφραγιστούν μπορούν να απομακρυνθούν - ξεσφραγιστούν και ο πόλεμος με την Βαρρόα στο μελίσσι αυτό να τελειώσει.
Κυριακή 29 Δεκεμβρίου 2013
Η ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΤΗΣ ΚΥΨΕΛΗΣ
Δείτε τη μαγεία της φύσης . Δείτε πως μια βασίλισσα βγαίνει από την κυψέλη της για την γαμήλια πτήση της. Πρόκειτε για μια διαδικασία που η βασίλισσα βγαίνει έξω από την κυψέλη της , έτσι ώστε να ζευγαρώσει με 7 έως 17 κυφήνες οι οποίοι μπορεί να προέρχονται από πολλές κυψέλες. . Οι κυφήνες έπειτα από το ζευγάρωμα πέφτουν νεκροί...
Η βασίλισσα αφού ζευγαρώσει γυρνάει στην κυψέλη της και εγκαθίσταται εκεί όπου και θα γεννήσει εκατομμύρια γονιμοποιημένα αυγά , και δεν θα ξανά χρειαστεί ποτέ στη ζωή της να ξανά ζευγαρώσει.
Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΣΣΑΣ
Η βασίλισσα έπειτα από την γέννησή της μετά από μια εβδομάδα , αναλόγως με τις καιρικές συνθήκες βγαίνει για την γαμήλια πτήση της.
και έπειτα γυρίζει στην ίδια ακριβώς κυψέλη από την οποία έφυγε, όντας έτοιμη να γεννήσει εκατομμύρια γονιμοποιημένα και αγονιμοποίητα αυγά. Η βασίλισσα μετά από αύτο το ζευγάρωμα δεν θα ξαναβγεί ποτέ ξανά για να ζευγαρώσει.
Οι εργάτριες είναι υποταγμένες στη βασίλισσα , ταίζοντας την και βοηθώντας την σε ότι χρειαστεί. Η βασίλισσα εκκρίνει κάποιες ουσίες που λέγονται φερομόνες. Οι φερομόνες είναι οι ουσίες που υποτάσσουν τις μέλισσες στη βασίλισσα και τις ειδοποιούν ότι η βασίλισσα ζει. Επίσης οι φερομόνες κρατάνε ενωμένο το μελίσσι.
Η Βασίλισσα της κυψέλης είναι η Μάνα όλου του μελισσιού και από αυτή εξαρτάται το μέλλον
του!!!!
ΠΗΓΗ
Δευτέρα 2 Δεκεμβρίου 2013
Το σύνδρομο της κατάρρευσης μελισσιών
Του Νικολάου Εμμανουήλ*
Το αποκαλούμενο σύνδρομο κατάρρευσης μελισσών (Colony Collapse Disorder) που χαρακτηρίζεται από τη μαζική ξαφνική απώλεια μελισσών δεν οφείλεται στην επίδραση ενός μόνο παράγοντα, αλλά στην αλληλεπίδραση παραγόντων, όπως τα γενετικώς τροποποιημένα φυτά, τα εντομοκτόνα κ.ά.
Νικόλαος Εμμανουήλ, Καθηγητής & Μαρία Μπουγά, Δρ. Βιολόγος
Εργαστήριο Γεωργικής Ζωολογίας & Εντομολογίας – Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Η μέλισσα είναι ο καλύτερος επικονιαστής.
Η μέλισσα χρησιμοποιήθηκε από πολλούς παραδοσιακούς πολιτισμούς σαν σύμβολο αθανασίας (τη βλέπουμε σκαλισμένη στους τάφους), της εργατικότητας, της τάξης, της επαγρύπνησης (επειδή θεωρείται ότι δεν κοιμάται ποτέ), της αγνότητας (επειδή οι μέλισσες γεννιούνται και με παρθενογένεση) και της ψυχής (επειδή πετάει στον αέρα). Η μέλισσα υπήρξε επίσημο έμβλημα του Ναπολέοντα στην περίοδο της αυτοκρατορίας του, αλλά και πιο πριν κοσμούσε το οικόσημο των Μελισσηνών, ενός ευγενούς βυζαντινού οίκου της Πελοποννήσου που διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο σε όλη τη διάρκεια της Βυζαντινής περιόδου.
Επιγραφή όπου εμφανίζεται η μέλισσα.
Ο Βιργίλιος, στα Γεωργικά προσφέρει μια αλληγορία ιδανικής κοινωνίας εστιάζοντας το ποιητικό του μικροσκόπιο στο θαυμαστό κόσμο των μελισσών. Αποκαλώντας τις μέλισσες «Quirites» (το όνομα τον ρωμαίων πολιτών με παράλληλες στρατιωτικές συνδηλώσεις) αφήνει λίγες αμφιβολίες για το ότι η κοινωνία των μελισσών είναι η ιδανική ρωμαϊκή κοινωνία που οραματίζεται. Εργατική, πειθαρχημένη, γενναία όταν το καλούν οι συνθήκες, παραγωγική, αναπαραγωγική και κατά συνέπεια αθάνατη. Ο Βιργίλιος παρουσιάζει επίσης την κοινωνία των μελισσών παρόμοια με αυτή των θεών, ενάρετη και μακάρια. Αναπαράγοντας μια αρχαία παρανόηση, δεν ξεχνά να τονίσει ότι οι μέλισσες αναπαράγονται χωρίς σεξουαλική επαφή, γεγονός που τις θέτει υπεράνω πόθων και παθών. Ο μοναδικός έρωτας των μελισσών είναι ο έρωτας της απόκτησης αγαθών: «Cecropias innatus apes amor urget habendi munere quamquam suo», Γεωργικά 4: 175-176 («έμφυτος έρωτας κτήσης εγείρει τις αττικές μέλισσες, την κάθε μια για τη δική της επιβράβευση»). Οι στίχοι αυτοί έχουν προσελκύσει λιγότερο ενδιαφέρον από όσο αξίζουν. Στην ιδανική κοινωνία των μελισσών, όπου η ατομικότητα θυσιάζεται στο βωμό του κοινωνικού αγαθού, ο Βιργίλιος τονίζει ότι το προσωπικό καθήκον, που στα Λατινικά είναι ίδιο με την προσωπική ανταμοιβή, είναι ένας έμφυτος έρωτας ιδιοτελούς κτήσης και απόκτησης. Οι στίχοι αυτοί αντιπαρατίθενται στις λεγεώνες χωρίων ελλήνων και ρωμαίων ποιητών, οι οποίοι επανειλημμένα όρισαν τον πόθο για απόκτηση πλούτου, ως τη ρίζα κάθε δεινού που μαστίζει την ανθρωπότητα. Ο πόθος αυτός είναι έμφυτος, λέει ο Βιργίλιος, και είναι αυτός που εξασφαλίζει την «par excellence» αρμονική κοινωνία των μελισσών. Οι μέλισσες είναι φυσικά Αττικές, λόγω του περίφημου μελιού, αλλά μέσα σε αυτά τα συμφραζόμενα, ο Βιργίλιος (που δεν συνηθίζει να ξοδεύει λέξεις για να γεμίσει το στίχο) ανακαλεί την αθηναϊκή αυτοκρατορία, ένα καθεστώς που καθιέρωσε τη δημοκρατία μέσα από την ανάδειξη της ατομικότητας σε όλο της το μεγαλείο.
Η κοινωνία των μελισσών
Οι μέλισσες είναι ιδιαίτερα σημαντικές γιατί παίζουν σημαντικό ρόλο στην επικονίαση, τόσο των αυτοφυών, όσο και των καλλιεργούμενων φυτών, δηλαδή στην παραγωγή τροφής στον πλανήτη μας. Είναι χαρακτηριστικό ότι είναι από τα αρχαιότερα είδη του ζωικού βασιλείου.
Ο θαυμαστός αυτός κόσμος των μελισσών, πέρα από τα παράξενα φαινόμενα και τη χρησιμότητα του, μας δίνει το παράδειγμα ενός τέλειου σε οργάνωση συστήματος κατανομής έργων, ενός μοντέλου ιδανικής κοινωνίας από την οποία έχουμε να μάθουμε πολλά
Κάθε μέλισσα, ανάλογα με την ηλικία της, έχει και μία συγκεκριμένη εργασία:τις πρώτες μέρες της ζωής της παράγει το βασιλικό πολτό. Αργότερα αναλαμβάνει να φτιάχνει κηρήθρες, ύστερα γίνεται καθαρίστρια της κυψέλης ή φρουρός στην είσοδο και τέλος αναλαμβάνει δουλειές έξω από την κυψέλη όπως το να μεταφέρει γύρη, νερό ή νέκταρ. Η έννοια της επιβίωσης και της προσαρμογής στο περιβάλλον αφορά την ομάδα και όχι το άτομο. Δεν έχει καμία σημασία να χαθούν άτομα όταν η κοινωνία τους επιβιώσει. Η πρόσφατη χαρτογράφηση του γονιδιώματος της μέλισσας, έδειξε και τα γονίδια της κοινωνικής της συμπεριφοράς. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο τρόπος επικοινωνίας μέσα από το «χορό» τους. Έρευνες έδειξαν ότι οι ασιατικές και ευρωπαϊκές μέλισσες μπορούν να μάθουν η μία τον χορό της άλλης.
Η κατάρρευση των μελισσιών
Το φαινόμενο μαζικής εξαφάνισης μελισσών, το αποκαλούμενο σύνδρομο κατάρρευσης μελισσών (ή αποικιών) (Colony Collapse Disorder) που εμφανίστηκε για πρώτη φορά στις Η.Π.Α. το φθινόπωρο του 2006, είχε ονομαστεί στην αρχή Ασθένεια της Βαθμιαίας Πτώσης (Fall Dwindle Disease) και χαρακτηριζόταν από τη μαζική ξαφνική απώλεια μελισσών. Το φαινόμενο αυτό αργότερα πήρε την ονομασία σύνδρομο κατάρρευσης μελισσών (ή αποικιών) (C.C.D.). Οι πρώτες καταγραφές έδειξαν ότι οι μελισσοκόμοι οι οποίοι ανέφεραν το φαινόμενο, μετακινούσαν τα μελίσσια τους από τη μία περιοχή στην άλλη, γεγονός που συνέβαλε ενδεχομένως στην προσβολή των μελισσιών από νέους παθογόνους οργανισμούς σε συνδυασμό με την προσπάθεια των μελισσών να προσαρμόζονται σε καινούργιο για αυτές περιβάλλον.
Οι πιθανές αιτίες της κατάρρευσης
Πρόσφατες έρευνες Αμερικανών ερευνητών που δημοσιεύτηκαν στο διεθνούς κύρους επιστημονικό περιοδικό «Science», το Σεπτέμβριο του 2007, έδειξαν ότι ενδεχομένως οι μαζικές απώλειες μελισσιών συσχετίζονται με την προσβολή από έναν ιό, ο οποίος ονομάζεται Ισραηλιτικός Ιός της Οξείας Παράλυσης (Israeli Acute Paralysis Virus).
Όμως δεν είναι μόνον οι παθογόνοι οργανισμοί που επηρεάζουν αρνητικά τις μέλισσες. Άλλος παράγοντας, ο οποίος ενδεχομένως έχει αρνητική επίδραση είναι τα γενετικώς τροποποιημένα φυτά. Η ποικιλία που κυρίως καλλιεργείται, είναι η ποικιλία καλαμποκιού Bt. Η ποικιλία αυτή του καλαμποκιού περιέχει γενετικό υλικό από το βακτήριο Bacillus thuringiensis, το οποίο παράγει τοξίνες, οι οποίες δρουν ως εντομοκτόνα. Η γενετική τροποποίηση προκαλεί απρόβλεπτες αλλαγές στο γονότυπο και το μεταβολισμό των φυτών. Η τοξίνη που παράγει η ποικιλία καλαμποκιού Bt γίνεται μόνιμο συστατικό της διατροφής της μέλισσας. Έρευνες έχουν δείξει πιθανή αρνητική επίδραση στις μέλισσες, οι οποίες αποπροσανατολίζονται ακόμη και όταν παύουν να τρέφονται με την τοξίνη.
Μία άλλη αρνητική παράμετρος, είναι η χρήση εντομοκτόνων. Λαμβάνοντας υπόψη ότι μία ενήλικη εργάτρια μέλισσα καταναλώνει περίπου 60mg γύρης τις 10 πρώτες ημέρες της ζωής της, αντιλαμβανόμαστε ότι εάν η γύρη είναι μολυσμένη, οι μέλισσες κινδυνεύουν. Εντομοκτόνα με ψεκασμό έχουν άμεση επίδραση στις μέλισσες ή όταν οι μέλισσες μεταφέρουν γύρη από φυτά τα οποία έχουν ψεκαστεί.
Εκτός από τους παραπάνω παράγοντες, τομείς ανοιχτοί για το αν και σε τι βαθμό επιδρούν αρνητικά, είναι τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία και η ατμοσφαιρική ρύπανση.
Η εργασία κάθε μέλισσας καθορίζεται από την αλληλεπίδραση του γενετικού υλικού και του περιβάλλοντος.
Σήμερα το κέντρο βάρους των ερευνών είναι η διερεύνηση των αλληλεπιδράσεων όλων αυτών των παραγόντων, διότι μάλλον τα έντονα φαινόμενα που σχετίζονται με τις απώλειες μελισσιών δεν οφείλονται απλά στην επίδραση ενός μόνο παράγοντα.
Παράδειγμα κοινωνικής κατάρρευσης
Η κοινωνία των μελισσών προσπαθεί να επιβιώσει σε ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες, ενός περιβάλλοντος που ακολουθεί φθίνουσα πορεία και οδηγείται στην κατάρρευση: είδη οργανισμών εξαφανίζονται, η ρύπανση αέρα, νερού και εδάφους έχει πλέον πολλαπλή προέλευση, οι πηγές ενέργειας και τροφίμων αρχίζουν να εξαντλούνται. Η κατάρρευση, με μαζικές απώλειες, της άριστα οργανωμένης κοινωνίας των μελισσών μήπως δείχνει ότι η κοινωνία αυτή έφτασε στα όρια αντοχής της; Μήπως, γενικότερα, οι κοινωνίες έχουν ανελαστικά όρια; Πρέπει σοβαρά να προβληματιστούμε και να προσέχουμε περισσότερο τις εκκλήσεις, όπως αυτή για τη διατήρηση των μελισσών:
ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ΕΚΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟ-ΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΩΝ
Κοινή ανακοίνωση της 4ης Ετήσιας Συνάντησης των Ευρωπαίων Επιστημόνων για τη Γενετική και Αναπαραγωγή των Μελισσών
2-4 Φεβρουαρίου 2008
Department of Biology, Middle East Technical University, Ankara, TURKEY
Δεδομένων των πρόσφατων και επικείμενων απωλειών των μελισσοσμηνών σε ολόκληρο τον κόσμο, κάνουμε κοινή έκκληση για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας των μελισσών. Στη συνάντηση επιστημόνων από 15 χώρες, ειδικών στην αναπαραγωγή και γενετική των μελισσών, τονίστηκε ο προφανής κίνδυνος που υπάρχει για την κατάρρευση της ποικιλότητας των πληθυσμών.
Στους παράγοντες που απειλούν το «θησαυρό» της ποικιλότητας των μελισσών στην Ευρώπη συμπεριλαμβάνονται: α) η ανεξέλεγκτη εισαγωγή γενετικού υλικού ‘ξένων’ φυλών στις καλά προσαρμοσμένες στο τοπικό οικοσύστημα των ντόπιων φυλών, β) το οικολογικό στρες που προκαλείται από την εισαγωγή ξένου γενετικού υλικού, γ) οι νέοι παθογόνοι οργανισμοί και δ) οι κλιματικές αλλαγές.
Βασικός τρόπος για να αντιμετωπίσουμε αυτές τις απειλές, είναι η διατήρηση της υψηλής βιοποικιλότητας των μελισσών. Σύμφωνα πάντα και με τις κατευθύνσεις της Συνθήκης του Ρίο για τη Βιοποικιλότητα, οφείλουμε να διατηρήσουμε τις ντόπιες φυλές μελισσών και τους οικότυπους αυτών, ως βασική γενετική πηγή για μελλοντική χρήση. Χωρίς τη στρατηγική αυτή, το αποτέλεσμα θα είναι οι μεγάλες απώλειες μελισσών με καταστροφικά αποτελέσματα για την επικονίαση των αυτοφυών φυτών και των καλλιεργειών. Αυτό σημαίνει, άμεση μείωση της βιοποικιλότητας και της αγροτικής παραγωγής γενικότερα, δεδομένου ότι το 1/3 της τροφής του πλανήτη βασίζεται στην επικονίαση των φυτών από τη μέλισσα!
Δράσεις στο όνομα της στρατηγικής διατήρησης της βιοποικιλότητας των μελισσών πρέπει να περιλαμβάνουν: τακτικές προσαρμογής στις κλιματολογικές αλλαγές, ανάπτυξη ανθεκτικότητας στους νέους παθογόνους οργανισμούς και νέες μεθόδους αναπαραγωγής των ντόπιων πληθυσμών.
Υπογεγραμμένο από: Συντονιστής του Eurbee Βreeding Group Dr. Ralph Büchler
Ελληνική συμμετοχή: Δρ. Μαρία Μπουγά, Δρ. Φανή Χατζήνα
* Καθηγητής Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Δ/ντης Εργαστηρίου Γεωργικής Ζωολογίας και Εντομολογίας
ΠΗΓΗ
Το αποκαλούμενο σύνδρομο κατάρρευσης μελισσών (Colony Collapse Disorder) που χαρακτηρίζεται από τη μαζική ξαφνική απώλεια μελισσών δεν οφείλεται στην επίδραση ενός μόνο παράγοντα, αλλά στην αλληλεπίδραση παραγόντων, όπως τα γενετικώς τροποποιημένα φυτά, τα εντομοκτόνα κ.ά.
Νικόλαος Εμμανουήλ, Καθηγητής & Μαρία Μπουγά, Δρ. Βιολόγος
Εργαστήριο Γεωργικής Ζωολογίας & Εντομολογίας – Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Η μέλισσα είναι ο καλύτερος επικονιαστής.
Η μέλισσα χρησιμοποιήθηκε από πολλούς παραδοσιακούς πολιτισμούς σαν σύμβολο αθανασίας (τη βλέπουμε σκαλισμένη στους τάφους), της εργατικότητας, της τάξης, της επαγρύπνησης (επειδή θεωρείται ότι δεν κοιμάται ποτέ), της αγνότητας (επειδή οι μέλισσες γεννιούνται και με παρθενογένεση) και της ψυχής (επειδή πετάει στον αέρα). Η μέλισσα υπήρξε επίσημο έμβλημα του Ναπολέοντα στην περίοδο της αυτοκρατορίας του, αλλά και πιο πριν κοσμούσε το οικόσημο των Μελισσηνών, ενός ευγενούς βυζαντινού οίκου της Πελοποννήσου που διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο σε όλη τη διάρκεια της Βυζαντινής περιόδου.
Επιγραφή όπου εμφανίζεται η μέλισσα.
Ο Βιργίλιος, στα Γεωργικά προσφέρει μια αλληγορία ιδανικής κοινωνίας εστιάζοντας το ποιητικό του μικροσκόπιο στο θαυμαστό κόσμο των μελισσών. Αποκαλώντας τις μέλισσες «Quirites» (το όνομα τον ρωμαίων πολιτών με παράλληλες στρατιωτικές συνδηλώσεις) αφήνει λίγες αμφιβολίες για το ότι η κοινωνία των μελισσών είναι η ιδανική ρωμαϊκή κοινωνία που οραματίζεται. Εργατική, πειθαρχημένη, γενναία όταν το καλούν οι συνθήκες, παραγωγική, αναπαραγωγική και κατά συνέπεια αθάνατη. Ο Βιργίλιος παρουσιάζει επίσης την κοινωνία των μελισσών παρόμοια με αυτή των θεών, ενάρετη και μακάρια. Αναπαράγοντας μια αρχαία παρανόηση, δεν ξεχνά να τονίσει ότι οι μέλισσες αναπαράγονται χωρίς σεξουαλική επαφή, γεγονός που τις θέτει υπεράνω πόθων και παθών. Ο μοναδικός έρωτας των μελισσών είναι ο έρωτας της απόκτησης αγαθών: «Cecropias innatus apes amor urget habendi munere quamquam suo», Γεωργικά 4: 175-176 («έμφυτος έρωτας κτήσης εγείρει τις αττικές μέλισσες, την κάθε μια για τη δική της επιβράβευση»). Οι στίχοι αυτοί έχουν προσελκύσει λιγότερο ενδιαφέρον από όσο αξίζουν. Στην ιδανική κοινωνία των μελισσών, όπου η ατομικότητα θυσιάζεται στο βωμό του κοινωνικού αγαθού, ο Βιργίλιος τονίζει ότι το προσωπικό καθήκον, που στα Λατινικά είναι ίδιο με την προσωπική ανταμοιβή, είναι ένας έμφυτος έρωτας ιδιοτελούς κτήσης και απόκτησης. Οι στίχοι αυτοί αντιπαρατίθενται στις λεγεώνες χωρίων ελλήνων και ρωμαίων ποιητών, οι οποίοι επανειλημμένα όρισαν τον πόθο για απόκτηση πλούτου, ως τη ρίζα κάθε δεινού που μαστίζει την ανθρωπότητα. Ο πόθος αυτός είναι έμφυτος, λέει ο Βιργίλιος, και είναι αυτός που εξασφαλίζει την «par excellence» αρμονική κοινωνία των μελισσών. Οι μέλισσες είναι φυσικά Αττικές, λόγω του περίφημου μελιού, αλλά μέσα σε αυτά τα συμφραζόμενα, ο Βιργίλιος (που δεν συνηθίζει να ξοδεύει λέξεις για να γεμίσει το στίχο) ανακαλεί την αθηναϊκή αυτοκρατορία, ένα καθεστώς που καθιέρωσε τη δημοκρατία μέσα από την ανάδειξη της ατομικότητας σε όλο της το μεγαλείο.
Η κοινωνία των μελισσών
Οι μέλισσες είναι ιδιαίτερα σημαντικές γιατί παίζουν σημαντικό ρόλο στην επικονίαση, τόσο των αυτοφυών, όσο και των καλλιεργούμενων φυτών, δηλαδή στην παραγωγή τροφής στον πλανήτη μας. Είναι χαρακτηριστικό ότι είναι από τα αρχαιότερα είδη του ζωικού βασιλείου.
Ο θαυμαστός αυτός κόσμος των μελισσών, πέρα από τα παράξενα φαινόμενα και τη χρησιμότητα του, μας δίνει το παράδειγμα ενός τέλειου σε οργάνωση συστήματος κατανομής έργων, ενός μοντέλου ιδανικής κοινωνίας από την οποία έχουμε να μάθουμε πολλά
Κάθε μέλισσα, ανάλογα με την ηλικία της, έχει και μία συγκεκριμένη εργασία:τις πρώτες μέρες της ζωής της παράγει το βασιλικό πολτό. Αργότερα αναλαμβάνει να φτιάχνει κηρήθρες, ύστερα γίνεται καθαρίστρια της κυψέλης ή φρουρός στην είσοδο και τέλος αναλαμβάνει δουλειές έξω από την κυψέλη όπως το να μεταφέρει γύρη, νερό ή νέκταρ. Η έννοια της επιβίωσης και της προσαρμογής στο περιβάλλον αφορά την ομάδα και όχι το άτομο. Δεν έχει καμία σημασία να χαθούν άτομα όταν η κοινωνία τους επιβιώσει. Η πρόσφατη χαρτογράφηση του γονιδιώματος της μέλισσας, έδειξε και τα γονίδια της κοινωνικής της συμπεριφοράς. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο τρόπος επικοινωνίας μέσα από το «χορό» τους. Έρευνες έδειξαν ότι οι ασιατικές και ευρωπαϊκές μέλισσες μπορούν να μάθουν η μία τον χορό της άλλης.
Η κατάρρευση των μελισσιών
Το φαινόμενο μαζικής εξαφάνισης μελισσών, το αποκαλούμενο σύνδρομο κατάρρευσης μελισσών (ή αποικιών) (Colony Collapse Disorder) που εμφανίστηκε για πρώτη φορά στις Η.Π.Α. το φθινόπωρο του 2006, είχε ονομαστεί στην αρχή Ασθένεια της Βαθμιαίας Πτώσης (Fall Dwindle Disease) και χαρακτηριζόταν από τη μαζική ξαφνική απώλεια μελισσών. Το φαινόμενο αυτό αργότερα πήρε την ονομασία σύνδρομο κατάρρευσης μελισσών (ή αποικιών) (C.C.D.). Οι πρώτες καταγραφές έδειξαν ότι οι μελισσοκόμοι οι οποίοι ανέφεραν το φαινόμενο, μετακινούσαν τα μελίσσια τους από τη μία περιοχή στην άλλη, γεγονός που συνέβαλε ενδεχομένως στην προσβολή των μελισσιών από νέους παθογόνους οργανισμούς σε συνδυασμό με την προσπάθεια των μελισσών να προσαρμόζονται σε καινούργιο για αυτές περιβάλλον.
Οι πιθανές αιτίες της κατάρρευσης
Πρόσφατες έρευνες Αμερικανών ερευνητών που δημοσιεύτηκαν στο διεθνούς κύρους επιστημονικό περιοδικό «Science», το Σεπτέμβριο του 2007, έδειξαν ότι ενδεχομένως οι μαζικές απώλειες μελισσιών συσχετίζονται με την προσβολή από έναν ιό, ο οποίος ονομάζεται Ισραηλιτικός Ιός της Οξείας Παράλυσης (Israeli Acute Paralysis Virus).
Όμως δεν είναι μόνον οι παθογόνοι οργανισμοί που επηρεάζουν αρνητικά τις μέλισσες. Άλλος παράγοντας, ο οποίος ενδεχομένως έχει αρνητική επίδραση είναι τα γενετικώς τροποποιημένα φυτά. Η ποικιλία που κυρίως καλλιεργείται, είναι η ποικιλία καλαμποκιού Bt. Η ποικιλία αυτή του καλαμποκιού περιέχει γενετικό υλικό από το βακτήριο Bacillus thuringiensis, το οποίο παράγει τοξίνες, οι οποίες δρουν ως εντομοκτόνα. Η γενετική τροποποίηση προκαλεί απρόβλεπτες αλλαγές στο γονότυπο και το μεταβολισμό των φυτών. Η τοξίνη που παράγει η ποικιλία καλαμποκιού Bt γίνεται μόνιμο συστατικό της διατροφής της μέλισσας. Έρευνες έχουν δείξει πιθανή αρνητική επίδραση στις μέλισσες, οι οποίες αποπροσανατολίζονται ακόμη και όταν παύουν να τρέφονται με την τοξίνη.
Μία άλλη αρνητική παράμετρος, είναι η χρήση εντομοκτόνων. Λαμβάνοντας υπόψη ότι μία ενήλικη εργάτρια μέλισσα καταναλώνει περίπου 60mg γύρης τις 10 πρώτες ημέρες της ζωής της, αντιλαμβανόμαστε ότι εάν η γύρη είναι μολυσμένη, οι μέλισσες κινδυνεύουν. Εντομοκτόνα με ψεκασμό έχουν άμεση επίδραση στις μέλισσες ή όταν οι μέλισσες μεταφέρουν γύρη από φυτά τα οποία έχουν ψεκαστεί.
Εκτός από τους παραπάνω παράγοντες, τομείς ανοιχτοί για το αν και σε τι βαθμό επιδρούν αρνητικά, είναι τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία και η ατμοσφαιρική ρύπανση.
Η εργασία κάθε μέλισσας καθορίζεται από την αλληλεπίδραση του γενετικού υλικού και του περιβάλλοντος.
Σήμερα το κέντρο βάρους των ερευνών είναι η διερεύνηση των αλληλεπιδράσεων όλων αυτών των παραγόντων, διότι μάλλον τα έντονα φαινόμενα που σχετίζονται με τις απώλειες μελισσιών δεν οφείλονται απλά στην επίδραση ενός μόνο παράγοντα.
Παράδειγμα κοινωνικής κατάρρευσης
Η κοινωνία των μελισσών προσπαθεί να επιβιώσει σε ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες, ενός περιβάλλοντος που ακολουθεί φθίνουσα πορεία και οδηγείται στην κατάρρευση: είδη οργανισμών εξαφανίζονται, η ρύπανση αέρα, νερού και εδάφους έχει πλέον πολλαπλή προέλευση, οι πηγές ενέργειας και τροφίμων αρχίζουν να εξαντλούνται. Η κατάρρευση, με μαζικές απώλειες, της άριστα οργανωμένης κοινωνίας των μελισσών μήπως δείχνει ότι η κοινωνία αυτή έφτασε στα όρια αντοχής της; Μήπως, γενικότερα, οι κοινωνίες έχουν ανελαστικά όρια; Πρέπει σοβαρά να προβληματιστούμε και να προσέχουμε περισσότερο τις εκκλήσεις, όπως αυτή για τη διατήρηση των μελισσών:
ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ΕΚΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟ-ΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΩΝ
Κοινή ανακοίνωση της 4ης Ετήσιας Συνάντησης των Ευρωπαίων Επιστημόνων για τη Γενετική και Αναπαραγωγή των Μελισσών
2-4 Φεβρουαρίου 2008
Department of Biology, Middle East Technical University, Ankara, TURKEY
Δεδομένων των πρόσφατων και επικείμενων απωλειών των μελισσοσμηνών σε ολόκληρο τον κόσμο, κάνουμε κοινή έκκληση για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας των μελισσών. Στη συνάντηση επιστημόνων από 15 χώρες, ειδικών στην αναπαραγωγή και γενετική των μελισσών, τονίστηκε ο προφανής κίνδυνος που υπάρχει για την κατάρρευση της ποικιλότητας των πληθυσμών.
Στους παράγοντες που απειλούν το «θησαυρό» της ποικιλότητας των μελισσών στην Ευρώπη συμπεριλαμβάνονται: α) η ανεξέλεγκτη εισαγωγή γενετικού υλικού ‘ξένων’ φυλών στις καλά προσαρμοσμένες στο τοπικό οικοσύστημα των ντόπιων φυλών, β) το οικολογικό στρες που προκαλείται από την εισαγωγή ξένου γενετικού υλικού, γ) οι νέοι παθογόνοι οργανισμοί και δ) οι κλιματικές αλλαγές.
Βασικός τρόπος για να αντιμετωπίσουμε αυτές τις απειλές, είναι η διατήρηση της υψηλής βιοποικιλότητας των μελισσών. Σύμφωνα πάντα και με τις κατευθύνσεις της Συνθήκης του Ρίο για τη Βιοποικιλότητα, οφείλουμε να διατηρήσουμε τις ντόπιες φυλές μελισσών και τους οικότυπους αυτών, ως βασική γενετική πηγή για μελλοντική χρήση. Χωρίς τη στρατηγική αυτή, το αποτέλεσμα θα είναι οι μεγάλες απώλειες μελισσών με καταστροφικά αποτελέσματα για την επικονίαση των αυτοφυών φυτών και των καλλιεργειών. Αυτό σημαίνει, άμεση μείωση της βιοποικιλότητας και της αγροτικής παραγωγής γενικότερα, δεδομένου ότι το 1/3 της τροφής του πλανήτη βασίζεται στην επικονίαση των φυτών από τη μέλισσα!
Δράσεις στο όνομα της στρατηγικής διατήρησης της βιοποικιλότητας των μελισσών πρέπει να περιλαμβάνουν: τακτικές προσαρμογής στις κλιματολογικές αλλαγές, ανάπτυξη ανθεκτικότητας στους νέους παθογόνους οργανισμούς και νέες μεθόδους αναπαραγωγής των ντόπιων πληθυσμών.
Υπογεγραμμένο από: Συντονιστής του Eurbee Βreeding Group Dr. Ralph Büchler
Ελληνική συμμετοχή: Δρ. Μαρία Μπουγά, Δρ. Φανή Χατζήνα
* Καθηγητής Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Δ/ντης Εργαστηρίου Γεωργικής Ζωολογίας και Εντομολογίας
ΠΗΓΗ
Μέλισσα και περιβάλλον
Του Νικολάου Εμμανουήλ *
Η σημαντικότερη προσφορά της μέλισσας στο περιβάλλον είναι η επικονίαση εντομόφιλων φυτών, διαδικασία απαραίτητη στην αναπαραγωγή και την εξέλιξή τους.
Αν και το οικονομικό όφελος από την επικονίαση των χιλιάδων άγριων φυτών που αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του φυσικού περιβάλλοντος είναι αδύνατο να υπολογισθεί με ακρίβεια, η συνεισφορά της μέλισσας στην ποιοτική και ποσοτική αύξηση της παραγωγής στις καλλιέργειες είναι πολλαπλάσια από τη συνολική αξία των μελισσοκομικών προϊόντων.
Απαιτείται και στην Ελλάδα στενή συνεργασία του καλλιεργητή και μελισσοκόμου, έτσι ώστε ο γεωργός να γνωρίζει την επικονιαστική ικανότητα της μέλισσας, να αποφευχθούν από αυτόν, άκαιροι και χωρίς προειδοποίηση ψεκασμοί, με μελισσοτοξικά φυτοπροστατευτικά προϊόντα και να υπάρξει η δυνατότητα ο μελισσοκόμος να αμειφθεί για τις υπηρεσίες του από τον καλλιεργητή.
Μεταξύ των παραγόντων που επηρεάζουν δυσμενώς την παρουσία των μελισσών, αποτελούν η μείωση των ενδιαιτημάτων τους λόγω αλλαγής χρήσεως γης για οικιστικούς, μεταλλευτικούς, τουριστικούς και άλλους σκοπούς, οι πυρκαγιές, η υπερβόσκηση, η διάνοιξη δρόμων και η άκαιρος και άσκοπος χρήση φυτοφαρμάκων.
Ιδιαίτερα αρνητικό παράγοντα αποτελούν τα διασυστημικά εντομοκτόνα, ορισμένα εκ των οποίων, εκτός από την άμεση δράση (οξεία τοξικότητα) προκαλούν ποικίλα προβλήματα και στη συμπεριφορά των μελισσών (π.χ. μείωση ικανότητας προσανατολισμού, εντοπισμού άρρωστου γόνου, αναζήτησης τροφής κ.α.).
*Καθηγητής Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Δ/ντης Εργαστηρίου Γεωργικής Ζωολογίας και Εντομολογίας
ΠΗΓΗ
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)